Κινούμενα γράμματα

Φροντιστήρια "Μπαχαράκη" Η Εκπαίδευση στις καλύτερες στιγμές της

23 Μαρ 2012

ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Καταναλωτισμός (Σχεδιάγραμμα)




Καταναλωτισμός





ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ


Ορισμός

Καταναλωτισμός είναι το κοινωνικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από την τάση για υπερβολική κατανάλωση αγαθών.

Γενικά στοιχεία

Σ΄ όλες τις καπιταλιστικές κοινωνίες μεταπολεμικά και σήμερα σ’ όλο τον κόσμο , επήλθαν τεράστιες αλλαγές στις συνθήκες και στον τρόπο ζωής. Επικράτησε το υλιστικό πρότυπο και οι αντίστοιχες καταναλωτικές αντιλήψεις .Αυτό λοιπόν το υλιστικό , καταναλωτικό πρότυπο ωθεί τον άνθρωπο στην απόκτηση υλικών αγαθών , στη συνεχή κατανάλωση. Το προβαλλόμενο με πολλούς τρόπους καταναλωτικό όραμα καθορίζει τις ενέργειες και τις επιλογές του σημερινού ανθρώπου, που έχει κάνει αυτοσκοπό του την απόκτηση υλικών αγαθών, προκειμένου να ικανοποιήσει την ακόρεστη καταναλωτική δίψα. Πιστεύει πως μ’ αυτόν τον τρόπο, δηλαδή με την αέναη επιδίωξη απόκτησης πλούτου και αγαθών, κατακτά το νόημα της ζωής , την ευτυχία. Η προβολή του υλιστικού προτύπου γίνεται κατά κύριο λόγο με τη διαφήμιση που δημιουργεί περιττές ανάγκες και προβάλλει τον ευδαιμονισμό , δηλαδή την ευζωία μέσω της απόκτησης και χρήσης υλικών αγαθών.




Διερεύνηση των αιτιών του καταναλωτισμού

§  Η δομή της σύγχρονη οικονομίας Þ Στα πλαίσια της ελεύθερης οικονομίας οι ιδιωτικές επιχειρήσεις επιδιώκουν την μεγιστοποίηση του κέρδους με την υπερπαραγωγή και έντονη προβολή των προϊόντων τους. Η ραγδαία ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής καθιστά αναγκαία την κατανάλωση , για να αποτραπεί η κρίση και η χρεοκοπία των σύγχρονων οικονομιών της αφθονίας. Γι αυτό το ίδιο το οικονομικό σύστημα την επιβάλλει , ως λειτουργική του αναγκαιότητα .

§  Η ανάπτυξη της τεχνολογίαςÞ αυτοματοποίηση της παραγωγής , μαζική παραγωγή , ποικιλία και ελκυστικότητα των παραγόμενων προϊόντων , χαμηλό κόστος που τα καθιστά προσιτά στο ευρύτερο κοινό.

§ Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου δίνει τη δυνατότητα για την ικανοποίηση πρωταρχικών αναγκών και καλλιεργεί την επιθυμία για ικανοποίηση δευτερευουσών αναγκών.

§  Η κατοχή και χρήση υλικών αγαθών δε συνδέεται μόνο με την ανακούφιση από το βάρος των βιοτικών μεριμνών αλλά και με τις απολαύσεις της ζωής. Προκαλούν , κατ΄ αυτόν τον τρόπο , μια ευφορία στον ιδιοκτήτη  τους που ταυτίζεται με την ευτυχισμένη ζωή. Συναρτώντας , λοιπόν την ευτυχία με την απόκτηση υλικών αγαθών, ο άνθρωπος προσπαθεί , χωρίς να λυπάται κόπους και μέσα , να τα αποκτήσει.

§  Ιδιαίτερα στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες η ευμάρεια θεωρείται ως κριτήριο επιτυχίας και καταξίωσης. Όσα περισσότερα υλικά αγαθά έχει κάποιος  , όση περισσότερη καταναλωτική ευχέρεια έχει , τόσο πιο σπουδαίος θεωρείται. Τα πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα περνούν σε δεύτερη  μοίρα ή απαρατήρητα.

§  Η  χρεοκοπία των πνευματικών, ηθικών και κοινωνικών αξιών αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο και τον στρέφει στον υλικό ευδαιμονισμό και σε μια νέα ιεράρχηση αξιών. Η άδεια από τις αξίες , οράματα, ιδανικά ζωή και προσπάθεια αναπλήρωσης του κενού με καταναλωτικά υποκατάστατα.

§ Τα οξυμένα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, το άγχος , η ανία οδηγούν το άτομο στην υπερκατανάλωση, ως μέσο εκτόνωσης   και φυγής.

§  Η διαφήμιση χάρη στην επιστημονική της οργάνωση και στα καταιγιστικά μηνύματά της εξωθεί τον άνθρωπο σε μια αδιάκοπη και συχνά αλόγιστη αγορά υλικών αγαθών. Το έργο της διαφήμισης συμπληρώνουν και τα προβαλλόμενα καταναλωτικά πρότυπα ζωής. Η άνεση , η αφθονία και η πολυτέλεια που προβάλλονται κυρίως από την τηλεόραση , συνδυάζονται με ανάλογες νέες αντιλήψεις και αξίες για τη ζωή και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Κεντρικό στοιχείο της νοοτροπίας αυτής είναι η απόκτηση υλικών αγαθών, η επίδειξη και η καλοπέραση.

Θετικές επιδράσεις του καταναλωτισμού

-   Ο ανταγωνισμός των βιομηχανιών και λοιπών παραγωγικών φορέων συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση των αγαθών.

-   Δυνατότητες επιλογής μεταξύ πολλών , ομοειδών προϊόντων.

-   Βελτίωση των υλικών όρων ζωής, άνοδος βιοτικού επιπέδου.

Αρνητικές επιδράσεις του καταναλωτισμού

-  Ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις  των νέων προϊόντων της αγοράς , αναγκάζεται να εργάζεται εξαντλητικά . Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του ελεύθερου χρόνου που, αν αξιοποιείται κατάλληλα , του αποφέρει την ευκαιρία ανάπαυση , ηρεμία , περισυλλογή, ψυχαγωγία και ανανέωση των δυνάμεών του . Ξεπερνώντας , λοιπόν , συχνά τα όρια της αντοχής του κλονίζεται η σωματική του υγεία.

-  Η έμμονη προσκόλληση στα υλικά αγαθά οδηγεί στην παραμέληση ή την αδιαφορία για την πνευματική του καλλιέργεια . Από τη στιγμή που ενδιαφέρεται αποκλειστικά για την απόκτηση υλικών αγαθών, η γνώση , η τέχνη και γενικότερα η πνευματική ζωή τον αφήνουν αδιάφορο. Έτσι οδηγείται σε μια μονοδιάστατη ζωή. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει δώσει προτεραιότητα στα υλικά αγαθά κι όχι στις πνευματικές αξίες.

- Ο σύγχρονος άνθρωπος αισθάνεται άγχος για την απόκτηση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών. Επίσης βιώνει συμπλέγματα κατωτερότητας  όταν αδυνατεί να εξασφαλίσει ισάριθμα με άλλους αγαθά. Ο καταναλωτής υποδουλώνεται ψυχικά καθώς εξαρτά την ευτυχία του από την ευχέρεια απόκτησης και κατανάλωσης διαρκώς και περισσότερων υλικών αγαθών. Επειδή όμως οι ανάγκες αυτές συνεχώς ανανεώνονται δεν είναι δυνατό να κορεστούν. Έτσι η επιδίωξη αυτή γίνεται σταθερή και μόνιμη και καταντάει στο τέλος πάθος, εξάρτηση .

-  Η εργασία αντιμετωπίζεται συνήθως χρησιμοθηρικά , αποκλειστικά ως πηγή κέρδους και όχι ως μέσο αίσθησης πληρότητας , δημιουργίας και προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο.

-  Ο άνθρωπος για να ικανοποιήσει την ακόρεστη δίψα για υλικά αγαθά γίνεται συχνά , ιδιοτελής, κερδοσκόπος, εκμεταλλεύεται τον συνάνθρωπό  του και αδιαφορεί για το ηθικό περιεχόμενο των πράξεών του,. Μπορεί να καταφύγει σε αθέμιτα ακόμη και σε εγκληματικά μέσα.


-  Ο άνθρωπος υπερεργάζεται, με αποτέλεσμα την έλλειψη ελεύθερου χρόνου αλλά και διάθεσης για ουσιαστική επικοινωνία με τους συνανθρώπους. Συχνά μεταξύ των ανθρώπων αναπτύσσεται ανταγωνιστική σχέση και επικρατεί ο ατομικισμός και η αδιαφορία για το συνάνθρωπο. Σχέσεις συνάπτονται με ωφελιμιστικά κριτήρια, χωρίς να είναι υγιείς , αφού λείπουν απ’ αυτές η ειλικρίνεια και η αγάπη. Η απώλεια της γνήσιας επαφής με το συνάνθρωπο που αποτελεί ψυχική ανάγκη οδηγεί σε μια οδυνηρή απομόνωση , σε ένα εσωτερικό κενό.


-  Ο σύγχρονος πολίτης απομακρύνεται από ιδεολογικές αναζητήσεις και αδιαφορεί για την πολιτική ζωή.

- Η ανικανοποίητη επιθυμία απόκτησης καταναλωτικών αγαθών όσο και ο κορεσμός οδηγούν στην εκδήλωση φαινομένων κοινωνικής παθογένεια (βία, έγκλημα, ναρκωτικά).

- Δυσχεραίνεται η κοινωνική πρόοδος , αφού η επιδίωξη του υλικού ευδαιμονισμού αναστέλλει τη διάθεση για συνεργασία, προώθηση του κοινωνικού συμφέροντος.

-   Κοινωνίες χωρίς πολιτικά ιδεώδη γίνονται ευάλωτες στην προσπάθεια χειραγώγησής τους.

 Καταστρέφεται το φυσικό περιβάλλον , καθώς λεηλατούνται οι φυσικές πλουτοπαραγωγικές πηγές , για την κάλυψη των αναγκών της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας. Το έργο της καταστροφής συμπληρώνουν οι μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων που ρίπτονται σ’ αυτό.

Προτάσεις περιστολής του καταναλωτισμού

1. Συνειδητοποίηση από το ίδιο το άτομο ότι η ποιότητα ζωής και η πραγματική του ευτυχία δεν ταυτίζεται με την απόκτηση πληθώρας υλικών αγαθών. Κριτική στάση και εγκράτεια πρέπει να διέπουν την προσωπικότητά του. Αυτογνωσία , ώστε να γνωρίζει τις δυνατότητές του και να προβαίνει σε σωστές επιλογές. Ανάπτυξη ευρύτερων ενδιαφερόντων (κοινωνικών, πολιτικών, πολιτιστικών). Αναθεώρηση αντιλήψεων, ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ υλικών και πνευματικών αξιών.

2.Η οικογένεια πρέπει να καλλιεργήσει το πνεύμα ολιγάρκειας και      εγκράτειας , την αίσθηση του μέτρου και του εφικτού στις επιθυμίες.

3. Παιδεία: Διαμόρφωση ελεύθερων πολυδιάστατων προσωπικοτήτων με ευρύτητα σκέψεις, αυτόνομη βούληση, εσωτερικές αντιστάσεις, ορθή διαβάθμιση των προτεραιοτήτων τους.

4. Πνευματικοί άνθρωποι: Συμβολή στη διαμόρφωση μιας νέας βιοθεωρίας και κοσμοαντίληψης που θα διασφαλίζει την εσωτερική ισορροπία του ανθρώπου και θα στοχεύει στη δημιουργία μιας κοινωνίας   με ανθρωπιστικά ιδεώδη και ανάλογους προσανατολισμούς.

5. Μ.Μ.Ε : Προβολή θετικών προτύπων , ατόμων απαλλαγμένων από τάσεις νεοπλουτισμού και κοινωνικής επίδειξης με υγιείς αξίες και ιδανικά που αγωνίζονται για την πραγμάτωση υψηλών στόχων.

6. Πολιτεία : Επιβολή δεοντολογικών αρχών στην αθέμιτη παραπλανητική διαφήμιση, ώστε να μη λειτουργεί ως παράγοντας παραπληροφόρησης και μαζοποίησης.

                          Επιμέλεια: Ιωάννης Κανακούδης (Εκθεσιολόγος) 
     

Φροντιστήρια Μπαχαράκη

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Ιωάννης Κανακούδης

Ιωάννης Κανακούδης
Ιωάννης Κανακούδης - Προϋπόθεση Επιτυχίας

Επισκέπτες

Πρόσφατες Δημοσιεύσεις

Η " Οξύνοια " στο Facebook

Αναγνώστες

Λογότυπος