Εξειδίκευση (Ολοκληρωμένο Θέμα)

ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΘΕΜΑ

 Η εξειδίκευση είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες μεταβιομηχανικές κοινωνίες. Πρόκειται για τη συστηματική απόκτηση γνώσεων και την αποκλειστική ενασχόληση του ανθρώπου μ’ έναν τομέα της επιστήμης ή της τεχνικής. Η συμβολή της στην εξέλιξη του τεχνικού πολιτισμού είναι καθοριστική, ταυτόχρονα όμως επιδρά και αρνητικά στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση.

 Οι αιτίες εμφάνισης της εξειδίκευσης σχετίζονται άμεσα με τη μορφή του σύγχρονου κόσμου. Αρχικά, η τεχνολογική υπερανάπτυξη καθιστά επιβεβλημένη την ειδική γνώση για το χειρισμό και την αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων. Επίσης, η αλματώδης εξέλιξη των επιστημών και η συνακόλουθη απεραντοσύνη των πληροφοριών, σε συνδυασμό με την αδυναμία της ανθρώπινης διάνοιας να παρακολουθήσει και να εμβαθύνει σ’ όλο το εύρος της γνώσης, συντελούν στην κυριαρχία της. Παράλληλα, ο καταναλωτικός χαρακτήρας της ζωής επιφέρει την αύξηση των απαιτήσεων για τη μεγιστοποίηση της παραγωγικής δυνατότητας και την ποιοτική βελτίωση των αγαθών. Τέλος, τα συνεχώς αυξανόμενα πολυδιάστατα προβλήματα απαιτούν εξειδικευμένη γνώση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση τους.

   
  Η προσφορά της στην καθημερινή ζωή είναι ιδιαίτερα σημαντική. Καταρχήν, το άτομο αποκτά ουσιαστική και όχι επιφανειακή γνώση του αντικειμένου και έτσι αυξάνεται η ποσότητα των παραγόμενων προϊόντων και βελτιώνεται η ποιότητα τους. Μπορεί, επομένως, να ανταποκριθεί με επιτυχία στις επαγγελματικές απαιτήσεις στο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό εργασιακό πεδίο.

   
 Συγχρόνως, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και επιτυγχάνεται καλύτερη οργάνωση της παραγωγής. Επιπρόσθετα, γίνεται αντιληπτή η αξία της συνεργασίας για την επιτυχή έκβαση μιας δραστηριότητας. Λειτουργεί θετικά και στην ψυχολογία του ανθρώπου, καθώς διευρύνει τον ελεύθερο χρόνο του και τον κάνει να νοιώθει ικανοποίηση από την κοινωνική αναγνώριση και αποδοχή. Γενικότερα, αποτελεί παράγοντα προόδου σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και αναβαθμίζει το βιοτικό επίπεδο.

   
  Η εξειδίκευση όμως μπορεί να έχει και σημαντικές αρνητικές προεκτάσεις στον ατομικό και κοινωνικό βίο. Κατά πρώτο λόγο, οδηγεί σε στέρηση της χαράς της δημιουργίας και της ηθικής ικανοποίησης, αφού το άτομο συμμετέχει σε συγκεκριμένο τομέα του παραγόμενου έργου. Ακόμη, η τυποποίηση των ενεργειών οδηγεί στην πνευματική νέκρωση του ειδικού, τον καθηλώνει σε περιορισμένο εργασιακό χώρο και του προξενεί πλήξη και ανία. Ο εξειδικευμένος ενεργεί πολλές φορές αλαζονικά με απώτερο στόχο την εξυπηρέτηση προσωπικών επιδιώξεων και παραβλέποντας την κοινωνική διάσταση της δραστηριότητας του.

   
  Επιπλέον, η διαρκής ενασχόληση μ’ ένα αντικείμενο στερεί από το άτομο τη σφαιρική θέαση των πραγμάτων και επιδρά αρνητικά στην πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του. Συχνά, ο ειδικός αδιαφορεί για ενασχόληση με εξωεπαγγελματικά ενδιαφέροντα και δε δείχνει διάθεση συμμετοχής στα κοινωνικά δρώμενα αλλά αντίθετα απομονώνεται και γίνεται εσωστρεφής.

   
  Για την αντιμετώπιση των κινδύνων της ειδίκευσης ο άνθρωπος οφείλει να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητες και τις επιλογές του , για να αποδεσμευτεί από τη μονοδιάστατη προσήλωση στο στενό εργασιακό χώρο και να αναπτύξει πνευματικά αλλά και κοινωνικο-πολιτικά ενδιαφέροντα. Παράλληλα η ανθρωπιστική παιδεία θα συντελέσει στη δημιουργία ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με αρχές και ιδανικά που μπορούν να συνδυάσουν την επαγγελματική εξειδίκευση με την πνευματική ευρύτητα.

                                Ιωάννης Κανακούδης ( Εκθεσιολόγος )