ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ
§ Με κριτήριο τη διανοητική πορεία συναγωγής του συμπεράσματος οι συλλογισμοί διακρίνονται σε: παραγωγικούς, επαγωγικούς και αναλογικούς.
§ Παραγωγικός ονομάζεται ο συλλογισμός που ξεκινά από μία γενική και αφηρημένη αρχή, για να καταλήξει σ’ ένα συγκεκριμένο και ειδικό συμπέρασμα (γενικό-ειδικό).
§ Π.χ. Όλοι οι πλανήτες φωτίζονται από τον ήλιο.
Η γη είναι πλανήτης.
Άρα, η γη φωτίζεται από τον ήλιο.
§ Επαγωγικός ονομάζεται ο συλλογισμός που ξεκινά από μία ειδική και συγκεκριμένη διαπίστωση, για να καταλήξει σ’ ένα γενικό συμπέρασμα (ειδικό-γενικό).
§ Π.χ. Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα … είναι θηλαστικά.
Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα
… είναι ζώα.
Άρα, τα θηλαστικά είναι ζώα.
§ Αναλογικός είναι ο συλλογισμός που ξεκινά από μία ειδική διαπίστωση, για να καταλήξει σε μία, επίσης, ειδική διαπίστωση (ειδικό-ειδικό).
§ Π.χ: Στο παλιό μου σχολείο υπάρχει γυμναστήριο.
Στο σχολείο του φίλου μου, ομοίως.
Άρα, και στο νέο μου σχολείο θα
υπάρχει γυμναστήριο.
§ Β. Με κριτήριο το είδος των προκείμενων προτάσεων οι συλλογισμοί διακρίνονται σε κατηγορικούς, υποθετικούς και διαζευκτικούς.
§ Κατηγορικός είναι ο συλλογισμός στον οποίο μία ή δύο προκείμενες είναι κατηγορικές προτάσεις(πρόκειται για προτάσεις στις οποίες αποδίδεται στο υποκείμενο μια ιδιότητα ή ένας χαρακτηρισμός).
§ Π.χ: Ο ελέφαντας είναι ζώο.
Τα ζώα είναι θνητά.
Άρα, ο ελέφαντας είναι θνητός.
§ Γ. Με κριτήριο τον αριθμό των προκείμενων προτάσεων οι συλλογισμοί διακρίνονται σε άμεσους και έμμεσους.
§ Άμεσος ονομάζεται ο συλλογισμός του οποίου το συμπέρασμα προκύπτει από μία μόνο προκείμενη.
§ Π.χ: Πολλές φορές τον συνέλαβε η αστυνομία στο παρελθόν.
Άρα, είναι σεσημασμένος
κακοποιός.
§ Έμμεσος είναι ο συλλογισμός του οποίου το συμπέρασμα προκύπτει από δύο ή περισσότερες προκείμενες.
§ Π.χ.: Όλοι οι μαθητές του Γ1 είναι καλοί στα θετικά μαθήματα.
Ο Γιώργος ανήκει στο Γ1.
Άρα, είναι καλός στα μαθηματικά.
ΠΗΓΗ: 'Η Νεοελληνική Γλώσσα στο Λύκειο' Π.Χατζημωυσιάδης - Μ.Αθανασίου, εκδόσεις, Μεταίχμιο
Αναρτήσεις
