ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Νόμοι (Σχεδιάγραμμα)

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟΥ

•   Η ιστορική εξέλιξη της οργανωμένης κοινωνίας ξεκίνησε με την αποδοχή, από όλα τα μέλη της ομά­δας, των ηθών και των συνηθειών που ως τότε όλοι ακολουθούσαν. Τα ήθη και οι συνήθειες αυτές θεωρούνται πλέον υποχρεωτικά για όλους και συγκροτούν το πρώτο δίκαιο.

•   Σε μια δεύτερη φάση, το δίκαιο ταυτίζεται με τα έθιμα τους, δηλαδή κάποιους κανόνες οι οποίοι σχη­ματίζονται έπειτα από μια μακρά, ομοιόμορφη και αδιάκοπη εφαρμογή, σε σημείο τέτοιο που να δη­μιουργείται η πεποίθηση ότι η υπακοή σε αυτούς τους άγραφους κανόνες είναι πλέον υποχρεωτική για όλα τα μέλη της κοινότητας. Έτσι, λοιπόν, γεννήθηκε το εθιμικό δίκαιο, στο οποίο επίσης αναφε­ρόμαστε και ως «άγραφο δίκαιο». Σε αυτή την ιστορική περίοδο το εθιμικό Δίκαιο είναι αρκετά ισχυρό και επιβάλλεται από όλα τα αρμόδια όργανα της κοινωνίας (διοικητικές αρχές ή δικαστήρια).

•   Στην τρίτη και τελική φάση διαμόρφωσης του, το Δίκαιο αποτελείται πλέον από τους νόμους. Σε αντίθε­ση με τους υπόλοιπους κανόνες που μέχρι εκείνη τη στιγμή συγκροτούσαν το Δίκαιο, οι νόμοι θεσπίζο­νται από την πολιτική οργάνωση της κοινωνίας, την Πολιτεία, και επιβάλλονται απ' αυτήν υποχρεωτικά.

•   Οι κανόνες που έχουν οριστεί από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας ως Δίκαιο και επιβάλλονται υ­ποχρεωτικά, συχνά ονομάζονται και θετικό ή θετό Δίκαιο, για να διαχωρίζονται από το λεγόμενο Φυ­σικό Δίκαιο. Σε αυτό θεωρείται ότι εμπεριέχονται οι κανόνες που επιβάλλουν οι παραδόσεις και οι θρη-σκείες σε ένα ομοιογενές κοινωνικό σύνολο. Το Φυσικό Δίκαιο από ορισμένους θεωρείται ότι ταυτί­ζεται με την ιδέα της Δικαιοσύνης.

•   Στη διάσταση αυτή βασίζεται και η κριτική που πολλές φορές οι άνθρωποι ασκούν απέναντι στο Δί­καιο που ισχύει και εφαρμόζεται σε μια Πολιτεία. Η κριτική αυτή γίνεται με βάση την ιδέα της Δικαιο­σύνης, καθώς ορισμένοι διαπιστώνουν αντίθεση των κανόνων Δικαίου με τη Δικαιοσύνη. Στο σημείο αυτό πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η προσωπική άποψη για το δίκιο που έχει ένα πρόσωπο σε μια πε­ρίπτωση, ταυτίζεται περισσότερο με την ιδέα της Δικαιοσύνης, παρά με τους κανόνες Δικαίου που τα αρμόδια όργανα μιας Πολιτείας έχουν ορίσει.

   Από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας, έχει γίνει ο διαχωρισμός της ιδέας της Δικαιοσύνης από το θε­τό Δίκαιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η τραγωδία «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, όπου η ηρωίδα ε­πικαλείται το Φυσικό Δίκαιο εναντίον της διαταγής του Κρέοντα, που στην περίπτωση μας έχει θέση θετικού Δικαίου, και ζητά να θάψει τον αδελφό της Πολυνείκη.

   Στη σύγχρονη εποχή μπορούμε να επικαλεστούμε διάφορα παραδείγματα για να αποδείξουμε ότι το θετικό Δίκαιο μπορεί να αντιτίθεται ισχυρά με την ιδέα της Δικαιοσύνης. Συγκεκριμένα, οι φυλετικές και εθνικές διακρίσεις που προέβλεπαν οι «Νόμοι της Νυρεμβέργης» του χιτλερικού καθεστώτος στη Γερμανία ή οι νόμοι στους οποίους ήταν βασισμένο το καθεστώς του «απαρτχάιντ» στη Νότια Αφρι­κή, αποτελούν χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπου το θετικό Δίκαιο δεν συμβαδίζει με την ιδέα της Δη καιοσύνης.

Για να λειτουργήσει πετυχημένα η κοινωνική συμβίωση θα πρέπει να υπάρχουν ορισμένες δεσμεύ­σεις που θα έχουν αποδεχθεί όλα τα μέλη της κοινότητας, έτσι ώστε με τη χρήση των κανόνων αυτών να βρίσκουν λύση τα προβλήματα που αναπόφευκτα προκύπτουν από την κοινή συμβίωση. Με δε­δομένο, μάλιστα, ότι σε μια κοινωνία σίγουρα υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, γίνεται φανερό ότι, αν δεν υπάρχουν κανόνες επίλυσης των προβλημάτων που προκύπτουν, τότε η κοινωνι­κή συμβίωση δεν είναι ομαλή και η κοινωνία δεν προστατεύει όλα της τα μέλη.

                                           

       
      Πηγή: Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου (Εκδόσεις Λιβάνη, 2006)