Γλωσσική κρίση
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Γλώσσα
ονομάζεται ένα σύστημα συμβολικών σημείων με τα οποία επιτυγχάνεται η
επικοινωνία μεταξύ των μελών της γλωσσικής κοινότητας . Η ανθρώπινη αυτή ικανότητα επικοινωνίας
μεταβάλλεται με το πέρασμα του χρόνου. Με τη βοήθεια της γλώσσας επιτυγχάνεται
η γνώση του κόσμου, η έκφραση συναισθημάτων και σκέψεων και η επαφή με τους
συνανθρώπους.
Μορφές γλωσσικής υποβάθμισης
Συρρίκνωση και περιορισμός του λεξιλογίου(λεξιπενία),ασυνταξίες και γραμματικές παρατυπίες , αδυναμία ακριβούς διατύπωσης νεολογισμοί, συνθηματολογία και απλούστευση έκφρασης , τάση για χυδαιολογία, βωμολοχία, ασάφεια, υποκατάσταση ελληνικών λέξεων από ξένες.
Αίτια γλωσσικής υποβάθμισης
1) Η ελλιπής γλωσσική παιδεία . Δεν έχει εφαρμοστεί στα σχολεία της χώρας μας ενιαία και συστηματική διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Η υποβάθμιση του γλωσσικού μαθήματος , για το οποίο αφιερώνονται λίγες ώρες του αναλυτικού προγράμματος , γιγαντώνουν τη γλωσσική σύγχυση των παιδιών. Επιπλέον , η στείρα απομνημόνευση , η υποκατάσταση της ανθρωπιστικής παιδείας από την τεχνοκρατική και η εκμάθηση ακόμη και δύο ξένων γλωσσών από το δημοτικό σχολείο, τη στιγμή που το παιδί δεν έχει οικειωθεί επαρκώς τη μητρική του γλώσσα , ωθεί στην παρεμπόδιση της γλωσσικής συγκρότησης και στην υποβάθμιση της αξίας της.
2) Η εικόνα υποκαθιστά τον ήχο , ενώ ο εθισμός στην τηλεοπτική παρακολούθηση αλλοιώνει το γλωσσικό αισθητήριο και οδηγεί σε αδυναμία σαφούς έκφρασης. Επιπλέον , η χαμηλή γλωσσική ποιότητα των εκπομπών και η κατακρεούργηση της ελληνικής γλώσσας από τη διαφήμιση διαμορφώνουν το περιορισμένο λεξιλόγιο των δεκτών.
3) Οι πνευματικοί άνθρωποι έχουν αποστασιοποιηθεί από την κοινωνική πραγματικότητα , με αποτέλεσμα να μην επικοινωνούν με τη μάζα και να την παιδαγωγούν γλωσσικά. Παράλληλα , η επιτήδευση των διανοούμενων καθιστά τη γλώσσα τους ακατανόητη και επιτείνει τη γλωσσική σύγχυση του ανθρώπου.
4) Η μοναξιά και η έλλειψη επικοινωνίας που παρατηρείται στις ανθρώπινες σχέσεις περιορίζει τη γλώσσα σ’ ένα στοιχειώδη κώδικα συνεννόησης.
5) Η κρίση των ηθικών αξιών και ο γενικότερος αμοραλισμός της εποχής αντικατοπτρίζεται και στη γλώσσα.
6) Η ιδεολογική εκμετάλλευση της γλώσσας από τον πολιτικό λόγο καταστρέφει τη θεμελιακή λειτουργία της επικοινωνίας και προωθεί τον εξουσιαστικό μονόλογο.
Συνέπειες γλωσσικής κρίσης
1. Η γλωσσική κρίση εμποδίζει την ανθρώπινη επικοινωνία , οξύνει το αίσθημα της απομόνωσης και της μοναξιάς και στερεί από τον άνθρωπο το νόημα της ζωής , την ίδια του την ύπαρξη.
2. Ο περιορισμός του λεξιλογίου ισοδυναμεί με περιορισμό στη σκέψη , στη νόηση, στη φαντασία.
3. Αναχαιτίζεται κάθε προσπάθεια πνευματικής εξέλιξης και προόδου. Χωρίς τη γλώσσα τίθεται σε αμφισβήτηση η ίδια η έννοια του πολιτισμού, αφού χωρίς αυτήν δεν καλλιεργούνται οι Τέχνες και τα Γράμματα.
4. Η υποβάθμιση της γλώσσας ευνοεί τη μονοδιάστατη , μονολιθική, δογματική, σκέψη, διευκολύνοντας τη χειραγώγηση των πολιτών από αυταρχικές εξουσίες και συντελώντας στη μαζοποίηση των ανθρώπων.
5. Η υποβάθμιση της γλώσσας οδηγεί στη βαθμιαία αφομοίωση ενός λαού, αφού η γλώσσα αποτελεί θεμελιακό στοιχείο της εθνικής ιδιαιτερότητας.
Τρόποι αντιμετώπισης
I. Επιβεβλημένη κρίνεται η επανιεράρχηση των αναγκών του ανθρώπου με στόχο να επιτευχθεί η εξισορρόπηση του ηθικοπνευματικού με τον υλικοτεχνικό πολιτισμό. Έτσι , θα δοθεί η πρέπουσα σημασία στην καλλιέργεια και στην ορθή χρήση της γλώσσας , που αποτελεί στοιχείο πνευματικού πολιτισμού.
II. Απαιτείται συνειδητοποίηση του προβλήματος από την οικογένεια , η οποία χρειάζεται με την εφαρμογή του διαλόγου , να μεταδίδει στα νεαρά μέλη της τα ορθά γλωσσικά πρότυπα και να τους υποδείξει δημιουργικούς τρόπους αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου. Μέσα σ’ αυτούς περιλαμβάνονται το διάβασμα , η επαφή με τη λογοτεχνία, τις Τέχνες, τα Γράμματα.
III. Σημαντικός είναι ο ρόλος της παιδείας που έχει χρέος να συντηρεί την επαφή του μαθητή με τις γλωσσικές του ρίζες και να συμβάλλει καθοριστικά στη γλωσσική του συγκρότηση , δίνοντας έμφαση στη γλωσσική διδασκαλία με την υιοθέτηση νέων παιδαγωγικών μεθόδων. Στην ίδια κατεύθυνση θα συντελέσει η οργάνωση βιβλιοθηκών στα σχολεία και η ώθηση του μαθητή στην επαφή με το βιβλίο και το διάβασμα.
IV.Τα μέσα ενημέρωσης επιβάλλεται να συμμορφώνονται μ’ ένα κώδικα δεοντολογίας , που να προωθεί το σεβασμό στην ελληνική γλώσσα. Παράλληλα υπεύθυνοι φορείς με τον έλεγχο εντύπων , εκπομπών, διαφημίσεων μπορούν να περιορίσουν και μελλοντικά να αποτρέψουν τη γλωσσική κακοποίηση που προωθούν τα μέσα ενημέρωσης .
V. Καθοριστικός είναι και ο ρόλος που μπορεί να παίζει η πνευματική ηγεσία , όχι μόνο λειτουργώντας ως παράδειγμα προς μίμηση στη χρήση της γλώσσας αλλά και αναλαμβάνοντας την πρωτοβουλία να προσεγγίσει τον απλό πολίτη και ιδίως τη νεολαία , με την οποία χρειάζεται να επικοινωνεί ουσιαστικά και αδιάλειπτα.
VI. Σημαντική είναι και η ατομική πρωτοβουλία .Ο κάθε πολίτης οφείλει να κάνει την αυτοκριτική του και να διεκδικήσει γνήσιες διαπροσωπικές σχέσεις , που ανοίγουν το δρόμο στη γλωσσική καλλιέργεια.
VII. Με πρωτοβουλία της πολιτείας χρειάζεται να διοργανωθούν συνέδρια, ειδικές εκδηλώσεις , σεμινάρια με στόχο τη γνώση, τη διάσωση και τη διαφύλαξη της γλώσσας μας .Στην ίδια κατεύθυνση θα συμβάλλει η ευθυνοποίηση της πολιτικής ηγεσίας για την αποβολή κάθε είδους λεκτικού πληθωρισμού στον πολιτικό λόγο.
Επιμέλεια: Ιωάννης Κανακούδης (Εκθεσιολόγος)
Αναρτήσεις
