ΓΛΩΣΣΑ
Γενικά
στοιχεία
§ Η γλώσσα αποτελεί
κατάκτηση του ανθρώπου από τη στιγμή που αυτός κατανόησε ότι έπρεπε να
επικοινωνήσει στο πλαίσιο της συλλογικής πραγματικότητας. Αυτή αποτέλεσε
καθοριστικό παράγοντα για τη συνεργασία των ανθρώπων και τη μεταλλαγή των απλών
κοινωνιών σε οργανωμένες πολιτείες. Στο πέρασμα του χρόνου , η γλώσσα
εξελίσσεται, ανάλογα με τις κοινωνικοπολιτικές μεταβολές και καθρεφτίζει την
κουλτούρα ενός λαού.
§
Η
ελληνική γλώσσα διατήρησε αδιάσπαστη την ενότητα και τη συνοχή της από την
αρχαιότητα μέχρι σήμερα, γεγονός που φανερώνει τη δύναμη και την ανθεκτικότητά
της. Παρά τις επιρροές από άλλες γλώσσες κατόρθωσε να διατηρήσει την εθνική μας
ταυτότητα, χωρίς να επιτρέψει την πολιτιστική αφομοίωση του λαού μας από άλλους
τεχνολογικά προηγμένους λαούς. Βέβαια, η γλώσσα μας δεν έμεινε στατική αλλά
εμπλουτίστηκε με νέες έννοιες , τύπους, εκφράσεις ανάλογα με τις
πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις.
Η αξία της γλώσσας
§ Υπάρχει διαλεκτική σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ σκέψης και γλώσσας, καλλιεργεί το συλλογισμό και εμπλουτίζει το διανοητικό πεδίο του ατόμου. Η συνακόλουθη ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας επιτρέπει τη διεύρυνση των οριζόντων το ατόμου , τη σφαιρική ενημέρωση του και την αντίσταση σε φαινόμενα παραπληροφόρησης που συχνά προωθούν τα οργανωμένα συμφέροντα.
§ Η γλώσσα αποτελεί μέσο ουσιαστικής ανθρώπινης επικοινωνίας. Βοηθά τον άνθρωπο να εκφράσει τα συναισθήματα, τις σκέψεις , τις απόψεις του , να εισέλθει στον ψυχικό κόσμο των άλλων , να αισθανθεί την ανθρώπινη συγκίνηση. Συμβάλλει, λοιπόν, στη δημιουργία υγιών διαπροσωπικών σχέσεων, στην προσέγγιση των ανθρώπων , που αποτελεί επιτακτικό αίτημα σε μια εποχή αποξένωσης , ανταγωνισμού και σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων.
§ Το ιδεώδες πολίτευμα, η δημοκρατία στηρίζεται στο διάλογο και αυτός στην καλλιέργεια της γλώσσας. Μ’ αυτή ο πολίτης διεκδικεί τις ελευθερίες του, ασκεί έλεγχο στην εξουσία, στηλιτεύει κάθε μορφή αδικίας. Η κατανόηση του πολιτικού λόγου από μέρους του οδηγεί στον περιορισμό της δημαγωγίας και του λαϊκισμού ενώ στηρίζει τη γόνιμη πολιτική αντιπαράθεση και την πολυφωνία.
§ Με τη γλώσσα πραγματοποιείται η κοινωνικοποίηση των ατόμων , δηλαδή η πορεία ένταξης τους στο κοινωνικό σύνολο. Όσο πιο πλούσια σε περιεχόμενο, έκφραση σκέψεων, συναισθημάτων είναι μια γλώσσα , ανάλογη είναι και η ποσότητα της κοινωνικοποίησης .
§ Ολόκληρη η πνευματική δημιουργία και η κληρονομιά ενός λαού διαιωνίζονται με τη γλώσσα. Η ύπαρξη της οδηγεί στην πρόοδο των γραμμάτων , των τεχνών , των επιστημών. Η γλώσσα απαθανατίζει εμπειρίες και γνώσεις και οικοδομεί τα στοιχεία που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον ενός λαού , εξασφαλίζοντας την ιστορική συνέχεια και την ενιαία εθνική του πορεία. Μέσω αυτής διασώζεται η πολιτιστική κληρονομιά , τα ήθη , τα έθιμα , η λαϊκή δημιουργία στο σύνολο της , αποκρυσταλλώνεται η εθνική ταυτότητα ενός λαού. Η ιστορική επιβίωση ενός έθνους εξαρτάται από τη διατήρηση της γλώσσας ενώ η παρακμή του συνδέεται με την απώλεια της .
§ Σημαντική είναι και η συμβολή της στη διεθνή ζωή. Μ’ αυτήν υλοποιείται κάθε μορφή συνεργασίας και διευκολύνεται η επικοινωνία των λαών, στην προάσπιση της ειρήνης , στη γόνιμη προσπάθεια για την επίλυση προβλημάτων με παγκόσμια εμβέλεια.
Γλωσσική κρίση
Αίτια
1. Η πολιτιστική διείσδυση των οικονομικά ανεπτυγμένων κρατών με τη συνδρομή της τεχνολογίας. Έτσι συντελείται η αλλοίωση της γλώσσας , του τρόπου σκέψης και του πολιτισμού των υπολοίπων χωρών.
2. Η παρεχόμενη γλωσσική παιδεία δεν είναι η καταλληλότερη . Ο εξειδικευτικός και τεχνοκρατικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης δε συμβάλλει στην ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια. Η στείρα αποστήθιση γνώσεων εμποδίζει τη λειτουργία της φαντασίας , την ελεύθερη διατύπωση σκέψεων, γιατί εγκλωβίζει το μαθητή σε τυποποιημένες και επαναλαμβανόμενες εκφράσεις.
3. Τα μέσα ενημέρωσης και κυρίως η τηλεόραση αντικαθιστούν το λόγο με την εικόνα, παθητικοποιούν τους δέκτες και συρρικνώνουν την κριτική τους σκέψη και την πρωτότυπη έκφρασή τους. Η διαφήμιση με τον συνθηματικό της λόγο ενισχύει τη γλωσσική κρίση.
4. Η «υπερκατανάλωση» τηλεοπτικού θεάματος περιορίζει τη διαπροσωπική επικοινωνία και την ανάγνωση βιβλίων.
5. Η προσπάθεια των νέων να αντικαταστήσουν το γλωσσικό «κατεστημένο» με ξενόφερτες ή δικής τους επινόησης λέξεις.
6. Η μορφή της σύγχρονης τεχνοκρατούμενης κοινωνίας με τη συνθετότητα των απαιτήσεων , την ταχύτητα των ρυθμών, την πολλαπλότητα των μηνυμάτων αυξάνουν την αδιαφορία για τη γλωσσική παιδεία.
7. Η ηθική ρευστότητα της εποχής , η γενικότερη σύγχυση του ανθρώπου αντανακλάται και στον τρόπο έκφρασής του.
Αρνητικές συνέπειες
I. Υποβάθμιση πνευματικού επιπέδου (διαλεκτική σχέση γλώσσας-σκέψης), κίνδυνος χειραγώγησης , μαζοποίησης ,ετεροκατεύθυνσης πολιτών.
II. Κοινωνική κρίση, έλλειψη ουσιαστικής επαφής και επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων.
III. Απουσία ώριμου λόγου με ολοκληρωμένα επιχειρήματα και σοβαρές αξιόλογα διατυπωμένες προτάσεις.
IV. Πολιτιστική κρίση, κίνδυνος αλλοίωσης πολιτιστικής ταυτότητας και της εθνικής φυσιογνωμίας , ξενομανία.
Τρόποι αντιμετώπισης γλωσσικής κρίσης
§ Προσωπική ευαισθητοποίηση ατόμου→ κριτική σκέψη , επαφή με βιβλία.
§Προσπάθεια από τον άνθρωπο να κατανοήσει τον πραγματικό του προορισμό, ώστε να εξισορροπήσει τον πνευματικό με τον υλικοτεχνικό πολιτισμό.
§ Εκπαίδευση επαφή με τις γλωσσικές ρίζες , οργανωμένες βιβλιοθήκες , ανθρωποκεντρική πολύπλευρη παιδεία.
§Μέσα ενημέρωσης→ έλεγχος γλώσσας που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι, εκπομπές αφιερωμένες στη γλώσσα.
§ Πνευματικοί άνθρωποι → ρόλος διαφωτιστικός για τη σπουδαιότητα της γλώσσας για το άτομο και το έθνος, επισήμανση των γλωσσικών σφαλμάτων και αγώνας για νέο προσανατολισμό της εκπαίδευσης.
Επιμέλεια:Ιωάννης Κανακούδης (Φιλόλογος)
Αναρτήσεις
