ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ορισμός
Η δημοκρατία είναι η αρτιότερη μορφή πολιτειακής οργάνωσης και διακυβέρνησης μιας κοινωνίας , καθώς συνθέτει και πραγματώνει δύο κορυφαίες αξίες την ελευθερία και τη δικαιοσύνη και δημιουργεί τις ευνοϊκότερες συνθήκες για να προοδεύσει και να ευτυχήσουν άτομα και κοινωνίες.
Ως πολίτευμα
Είναι εκείνος ο τρόπος διακυβέρνησης που στηρίζεται στο τριπλό αξίωμα της λαϊκής κυριαρχίας <εξουσία εκ του λαού, δια του λαού και υπέρ του λαού>.
Ως φιλοσοφία
Καθαρά ανθρωποκεντρική. Πιστεύει στον άνθρωπο , την ιδιαίτερη αξία κα τη μοναδικότητά του και επιχειρεί να προσδιορίσει το πλαίσιο εκείνο μέσα στο οποίο θα διαμορφώνονται με τον καλύτερο τρόπο οι σχέσεις του με τους συνανθρώπους του.
Ως τρόπος ζωής
Για να είναι υγιής η δημοκρατία και όχι ν’ αποτελεί απλώς ψυχρό γράμμα του νόμου, πρέπει να μετατρέπεται σε καθημερινό βίωμα και τρόπο ζωής. Πρέπει ο κάθε πολίτης να διαθέτει παιδεία και κοινωνική συνείδηση τέτοιες , που θα του υπαγορεύσουν να σέβεται την προσωπικότητα και την ελευθερία των άλλων και αυτό ξεκινά από τις μικρότερες κοινωνικές ομάδες στις οποίες εντάσσεται το άτομο (οικογένεια –σχολείο ), ώστε να επεκταθεί και σε ευρύτερη κοινωνική βάση.
Αρχές της δημοκρατίας
- Λαϊκή κυριαρχία
- Διάκριση τριών εξουσιών : νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική.
- Καθολική συμμετοχή των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες. Όλοι οι πολίτες ανεξάρτητα από την καταγωγή τους , την εθνικότητά τους , τις ιδεολογικές πεποιθήσεις , το φύλο τους, την οικονομική τους κατάσταση έχουν χρέος αλλά και το δικαίωμα να εκλέγουν και να εκλέγονται στα αξιώματα της πολιτείας.
- Ελευθερία σκέψης και έκφρασης .Κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να σκέπτεται αβίαστα και να εκφράζει προφορικά ή γραπτά τις απόψεις κα τις ιδέες του. Σχετική με το δικαίωμα αυτό είναι και η ανεκτικότητα για τη διαφορετική άποψη, τη διαφορετική συμπεριφορά , τις διαφορετικές συνήθειες και προτιμήσεις .
- Πολυκομματισμός. Με τον πολυκομματισμό εκφράζεται γνησιότερα ο πλουραλισμός που χαρακτηρίζει τις κοινωνίες και παρέχεται η δυνατότητα να εκπροσωπείται στη πολιτική ζωή, η πολλαπλότητα των συμφερόντων και των απόψεων των μελών μιας κοινωνίας.
- Αρχή της πλειοψηφίας. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα του μέτρου και των αναλογιών .Οι άρχοντες εκλέγονται και οι αποφάσεις παίρνονται σύμφωνα με την κρίση και τη βούληση των περισσοτέρων που αναλαμβάνουν και τις ευθύνες γι’ αυτές . Η πλειοψηφία κυβερνά και η μειοψηφία ελέγχει.
- Αξιοκρατία. Στη δημοκρατία όλοι οι πολίτες έχουν ίσες ευκαιρίες και ο καθένας αναδεικνύεται με κριτήριο τις ικανότητες του και τη διάκρισή του σε κάποιο τομέα.
- Κράτος Δικαίου. Οι νόμοι είναι υπεράνω όλων αποκλείουν την άσκηση εξουσίας με αυθαίρετο τρόπο. Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και πειθαρχούν στο κοινό δίκαιο.
- Κράτος Πρόνοιας. Η δημοκρατική πολιτεία μεριμνά ώστε και ανήμποροι πολίτες να απολαμβάνουν τα κοινωνικά αγαθά, παιδεία, υγεία, εργασία, κ. ά.
- Δημόσια δωρεάν Παιδεία όλων των πολιτών. Η δημοκρατία στηρίζεται στη γνώση , στην κρίση, στην ωριμότητα και την ικανότητα των πολιτών να εκφράζουν πειστικά τις απόψεις τους. Γι΄ αυτό και ο εκδημοκρατισμός των κοινωνιών συνοδεύεται από τη γενικευμένη παροχή γνώσης και παιδείας. Και επειδή η δημοκρατία δεν είναι μόνο ιδέα, αλλά πράξη και βίωμα, στηρίζεται επιπλέον στο ενάρετο ήθος των πολιτών που εξαρτάται από την παιδεία και την αγωγή τους.
Η δημοκρατία και οι δυνατότητες ευτυχίας που προσφέρει στους πολίτες
- Η ευτυχία του ανθρώπου εξαρτάται άμεσα κα σε μεγάλο βαθμό από τους όρους της κοινωνικής του ζωής. Και το πολίτευμα που εξασφαλίζει ευνοϊκότερους αυτούς τους όρους είναι η δημοκρατία , το πολίτευμα , δηλαδή που δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να εκλέγει αυτούς που θα κυβερνήσουν , να επιλέγει τον τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας μέσα στην οποία ζει, να παρεμβαίνει ελέγχοντας , προτείνοντας και διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες ζωής.
- Η δημοκρατία ευνοεί την επίτευξη υψηλού βιοτικού επιπέδου. Οι πολίτες αναπτύσσουν ελεύθερα τις οικονομικές δραστηριότητες τους , στα πλαίσια , βέβαια που ορίζει ο νόμος . Ο νόμος προστατεύει την ατομική ιδιοκτησία και τα δικαιώματα που έχει ο πολίτης. Επίσης η δημοκρατική πολιτεία μεριμνά και για τους οικονομικά ασθενείς πολίτες της. Όλα αυτά δίνουν στον άνθρωπο μια αίσθηση βεβαιότητας, ηρεμίας και αισιοδοξίας.
- Οι δημοκρατικοί θεσμοί εξασφαλίζουν την κοινωνική γαλήνη και ασφάλεια και απαλλάσσουν τους πολίτες από την καχυποψία.
- Η δημοκρατία προσφέρει ίσες ευκαιρίες μόρφωσης και πνευματικής ανάπτυξης , με τη δημόσια δωρεάν παιδεία, ελεύθερη έρευνα και διακίνηση ιδεών.
- Το δημοκρατικό πολίτευμα δίνει σε όλους τους πολίτες τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση και να προσφέρουν στην κοινωνία τους.
- Η δημοκρατία εξασφαλίζει την αξιοκρατία και την ανάδειξη των πιο ικανών με την καθιέρωση κριτηρίων και διαφανείς διαδικασίες.
- Η δημοκρατία έχει ως κέντρο τον άνθρωπο .Ο ίδιος με τις αποφάσεις και τις ενέργειές του διαμορφώνει τη ζωή του. Αυτή η πολιτική ελευθερία, τον κάνει υπεύθυνο και άνθρωπο που ξέρει να σέβεται τα δικαιώματα των άλλων. Έτσι αναπτύσσεται μεταξύ των ανθρώπων η εμπιστοσύνη, η συνεργασία , ουσιαστικοί δεσμοί φιλίας και αλληλεγγύης χωρίς τους οποίους δε νοείται η ευτυχία.
Φαινόμενα που
υπονομεύουν τη δημοκρατία
- Η ύπαρξη ολοκληρωτικών καθεστώτων.
- Η ιδιοτέλεια και οι αυθαιρεσίες των πολιτικών ηγετών.
- Ο λαϊκισμός και η δημαγωγία των πολιτικών.
- Η ανικανότητα πολιτικών και η αναξιοπιστία των κομμάτων.
- Η κατάχρηση ελευθεριών.
- Οι αδικίες , η αναξιοκρατία ,το πελατειακό σύστημα στις σχέσεις πολιτών– κράτους
- Η φανατική προσήλωση σε ιδεολογικές και κομματικές θέσεις .
- Η κοινή λειτουργία των μέσων μαζικής ενημέρωσης (προπαγάνδα, παραπλη- πληροφόρηση , χειραγώγηση της κοινής γνώμης ).
- Η αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά .
- Η απουσία παιδείας από τους πολίτες
- Τα φαινόμενα βίας, η εγκληματικότητα, η παράνομη συμπεριφορά.
- Η αποχή των πνευματικών ανθρώπων από το δημόσιο βίο.
Αίτια κρίσης της δημοκρατίας στη σύγχρονη εποχή
- Η κρίση των φορέων αγωγής (οικογένεια ,Σχολείο, μέσα ενημέρωσης ) οπότε δεν προσφέρουν την απαραίτητη ανθρωπιστική παιδεία και την κατάλληλη κοινωνικοπολιτική αγωγή στα άτομα.
- Συμφέροντα , προσωπικές φιλοδοξίες, φανατισμός πολιτικών ηγετών και κομμάτων.
- Υλιστικό πνεύμα, ο καταναλωτισμός απορροφά και μονοπωλεί το ενδιαφέρον του σημερινού ανθρώπου.
- Η στείρα τεχνοκρατική αντίληψη και ο εγκλωβισμός στο βιομηχανοποιημένο τρόπο ζωής. Περιχαράκωση στην ειδίκευση . Άρα , πνευματική μονομέρεια και ηθικοπνευματική απογύμνωση του σημερινού ανθρώπου και επομένως κρίση της δημοκρατίας που είναι το κατεξοχήν πνευματικό πολίτευμα.
- H αστικοποίηση, η ανωνυμία στις μεγαλουπόλεις, η αποξένωση των πολιτών η αδιαφορία για το «εμείς» και τα κοινά γενικότερα.
- Η συνθετότητα των σύγχρονων κοινωνιών , τα καταιγιστικά μηνύματα, οι πολλαπλοί και αλληλοσυγκρουόμενοι ρόλοι, η έλλειψη χρόνου και διάθεσης για συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα.
- Η κρίση αξιών , η ηθική χαλάρωση , η απευαισθητοποίηση του ανθρώπου και ο ατομικισμός. Η κρίση λοιπόν της δημοκρατίας , εφόσον αυτή προϋποθέτει υψηλό ήθος και ανθρωπιστικό πνεύμα.
- Η ανεργία , οι αδικίες , η αναξιοκρατία αποκαρδιώνουν τους πολίτες και δεν εκτιμούν τη δημοκρατία ως πολίτευμα και τους θεσμούς της.
Επιμέλεια: Ιωάννης Κανακούδης (Εκθεσιολόγος)
Αναρτήσεις
